دمنوش رزماری

اين گياه ارزشمند نه تنها بو و طعم خاصي دارد بلکه داراي مزاياي بسياري براي سلامتي است. نام علمي اين گياه چند ساله و چوبي Rosmarinus officinalis مي‌باشد اما بيشتر افراد آن را با نام رزماري مي‌شناسند. رومارَن يا اِکليل کوهي يا رُزماري ,گياهي خشبي، چندساله و معطر است که برگ‌هايي سوزني‌شکل و هميشه‌سبز دارد. همانند ساير گياهان مفيد، رزماري نيز در خانواده‌ي نعناع جاي گرفته است اما عطر و طعم مشخصه‌ي آن را ندارد. رزماري داراي طعم تلخ،گرم و گس تري است و استفاده از آن در سس، سوپ، خورش، کباب و چاشني بسيار رايج است.اگرچه مقادير کمي از رزماري که به عنوان طعم دهنده در غذاها استفاده مي‌شود ، نمي‌تواند تاثير زيادي بر روي بدن داشته باشد اما اضافه کردن مرتب برگ آن به غذاها مي‌تواند مزاياي بسياري داشته باشد.رومارن بومي منطقه? مديترانه و کشوراوروگوئه است. گل‌هاي آن در رنگ‌هاي گوناگون سفيد، صورتي، بنفش يا آبي مي‌رويند. در گذشته در کشورهاي اروپايي بويژه در يونان و روم باستان، کاربرد درماني اين گياه شناخته شده و مردم از اين گياه استفاده غذايي و دارويي مي کردند. گياهي چند ساله، بوته اي، هميشه سبز با شاخه هاي بالا رونده که طول آن به ?? تا ??? سانتي متر مي رسد. شاخه هاي گياه هنگامي که جوان باشد نرم و کرک دار اما با گذشت زمان چوبي شده و پوست آن فلس مانند مي شود. گل هاي رزماري به رنگ آبي هستند. برگ و سرشاخه هاي گلدار گياه، اندام دارويي رزماري را تشکيل مي دهد.[?] رزماري بومي حوزه مديترانه است و در اين منطقه به صورت خودرو رشد مي کند و پرورش آن در ايران در بيشتر نواحي انجام مي شود. پرورش دهندگان عمده آن در دنيا کشورهاي شمال آفريقا به خصوص مراکش و تونس، کشور هاي جنوب اروپا مانند فرانسه و ايتاليا است. از ويژگي هاي اين گياه بوي فراوان برگ ها محسوب مي شود که آن را به عنوان يک گياه معطر مشهور کرده است. رزماري گياهي مقاوم به سرما و شرايط خشکي است و به همين دليل خاصيت پرورش و کاربرد در فضاي سبز شهري را دارد. ماده مؤثره اصلي برگ و سرشاخه هاي گياه رزماري را روغن فرار تشکيل مي دهد. ميزان روغن فرار اين گياه در نقاط مختلف دنيا بين ?ر? تا ?ر? درصد گزارش شده است.

ترکيبات

ماده? متشکله? اصلي برگ و سرشاخه‌هاي گياه رزماري را روغن فرار تشکيل مي‌دهد. فارماکوپه? گياهي بريتانيا ميزان روغن فرار رزماري را ?? حجم در وزن ذکر کرده است، ولي ميزان روغن فرار اين گياه در نقاط مختلف دنيا بين ?/? تا ?/? درصد گزارش شده است. عمده‌ترين ترکيبات موجود در روغن فرار گياه را ?و? – سينئول (??? – cineol)، بورنئول (Borneol)، کافور (Campher)، بورنيل استات (Bornyl acetate)، آلفاپي‌نن (&#???; – pinene) و –B پينن تشکيل مي‌دهند که بسته به شرايط جغرافيائي محل کشت گياه، ميزان و درصد هريک از اين مواد متغير مي‌باشد (?و?). ساير ترکيبات طبيعي موجود در برگ و سرشاخه‌هاي گلدار رزماري شامل اين دسته‌ها مي‌شود: فلاونوئيدها مانند جنکوانين (Genkwanin) و لوتئولين (Luteolin)، اسيدهاي فنلي مانند اسيد رزمارينيک (Rosmarinic acid)، دي‌ترپن‌ها، تري‌ترپن‌ها، تانن‌ها، مواد تلخ، رزين، ساپونين، پروتئين، چربي، کربوهيدرات، فيبر، برخي املاح و ويتامينها.

–    دمنوش رزماري حاوي ويتامينهاي متعددي نظير ويتامين A، تيامين / ويتامين ۱B، ريبوفلاوين / ويتامين B2، نياسين / ويتامين ۳B، ويتامين ۶B، ويتامين B12، بيوتين، اسيد پانتوتنيک، ويتامين C، ويتامين D، ويتامين E و ويتامين K است.

خواص

درمان آلزايمر

محققان دانشگاه Northumbria گياهي که به طرز قابل توجهي روند شروع آلزايمر را کُند مي کند را کشف کرده اند. محققان ?? داوطلب مسن را به ? گروه تقسيم کردند. گروه نخست با رزماري گروه دوم با اسطوخودوس و گروه سوم بدون هيچ استنشاقي رايحه درماني شدند. سپس حافظه اعضاي هر گروه به مدت هفت دقيقه با جدول کلمات، تحت آزمايش قرار گرفتند.

نتيجه جالب توجه زير به دست آمد:

شرکت کنندگان گروه اسطوخودوس بدترين بازده، گروهي که رايحه درماني نشدند شانس بسيار کم و در گروه رزماري شاهد آمار قابل توجهي در عملکرد افزايش حافظه بودند.

به نظر مي رسد که درواقع  ترکيبات رزماري يک روش مشابه با داروهاي معمولي آلزايمر در مغز انسان ايجاد مي کند، که يکي از اين ترکيبات ?,?-cineole. نام دارد. ?,?-cineole آنزيمي است که مانع فعاليت مفيد عصب استيل کولين مي شود و درنتيجه باعث از دست رفتن شديد حافظه و بروز آلزايمر مي گردد.درواقع مطالعه ديگري از محققان در برداشت از ?،?-cineole اشاره دارد به اينکه، وجود اين آنزيم در بهبود حافظه افراد به ويژه بيماران مبتلا به آلزايمر کمک قابل توجهي دارد.

چرا رايحه درماني ؟

رايحه درماني يک روش نتيجه بخش درمصرف داروهاي گياهي است. هنگامي که شما قرصي را مي خوريد، مولکولهاي مفيد در آن مي بايست از طريق کبد جذب شود و اين درحالي است که بسياري از اين مولکولها به سادگي با تصفيه شدن از بدن خارج مي شوند. با رايحه درماني به سادگي مولکولها  وارد جريان خون و سپس مغز مي شوند.

به همين دليل زماني که محققان دانشگاه Northumbria نمونه خون شرکت کنندگان گروه نخست  را مورد مطالعه و بررسي قراردادند، در آن اثر روغن رزماري را مشاهده کردند.

از ديگر گفته هاي دکتر Chris Van Tulleken اين است که مصرف داروهاي مرسوم در آلزايمر مانند بسياري ديگر از داروها مي تواند سبب پيدايش حالت ناتواني در بيماران شود.

اما رايحه درماني عوارض جانبي کمتري دربردارد و به بيمار کمک مي کند اثرات مثبت درمان را احساس کنند.

رفع استرس

عطر رزماري به تنهايي با بهبود خلق و خوي انسان، پاکسازي ذهن، و کاهش استرس در افرادي که مبتلا به اضطراب و استرس مزمن ناشي از عدم تعادل هورموني پيوند خورده است. هنگامي که اين گياه مصرف مي شود يا به صورت موضعي مورد استفاده قرار مي گيرد مي تواند آثاري مشابه داشته باشد. رايحه درماني با استفاده از روغن عصاره اي رزماري نيز چنين هدفي را دنبال مي کند.

تقويت سيستم ايمني بدن

اجزا فعال موجود در رزماري آنتي اکسيدان، ضد التهاب و ضد سرطان زاهاي طبيعي هستند. بر همين اساس، رزماري مي تواند تهاجمي سه جانبه عليه بسياري از بيماري ها و عوامل بيماري زا که سيستم ايمني بدن را تهديد مي کنند و يا به يکپارچگي بدن آسيب وارد مي کنند را شکل دهد. ترکيبات آنتي اکسيداني خط دوم دفاعي در پس سيستم ايمني بدن را تشکيل مي دهند و رزماري حاوي مقدار قابل توجهي از ترکيبات قدرتمند است که از آن جمله مي توان به رزمارينيک اسيد، کافئيک اسيد، بتوليک اسيد، و کارنوسول اشاره کرد.

پتانسيل ضد باکتري رزماري

در شرايطي که ويژگي هاي تقويت سيستم ايمني بدن موجود در گياه رزماري به اندازه کافي تاثيرگذار هستند، اين گياه در برابر عفونت هاي باکتريايي، به ويژه آنهايي که در معده رخ مي دهند، نيز قدرتمند عمل مي کند. باکتري اچ.پيلوري يک پاتوژن يا عامل بيماري زا شايع و بسيار خطرناک است که مي تواند به بروز زخم معده منجر شود، اما مشخص شده است مصرف رزماري به جلوگيري از رشد آن کمک مي کند. همچنين، رزماري با جلوگيري از عفونت استاف که هر ساله هزاران نفر را به کام مرگ مي کشد، مرتبط است.

تسکين دهنده معده

رزماري دير زماني است که در فرهنگ هاي مختلف به عنوان يک درمان طبيعي براي ناراحتي معده، يبوست، نفخ، و اسهال مورد استفاده قرار مي گيرد. ويژگي هاي ضد التهابي و محرک اين گياه دليل اين کار است و از اين رو براي کمک به تنظيم حرکات روده و دستگاه گوارش مي توانيد مصرف منظم رزماري را در رژيم غذايي هفتگي خود مد نظر قرار دهيد.

خوشبو کننده نفس

به عنوان يک عامل ضد باکتري طبيعي، رزماري در قالب يک خوشبو کننده نفس کاربرد دارد و همچنين سلامت دهان و دندان شما را بهبود مي بخشد. شما مي توانيد برگ هاي رزماري را در آب داغ ريخته و سپس اين مخلوط را در دهان خود غرغره کنيد تا افزون بر نابودي باکتري ها، نفسي تازه و خوشبو را تجربه کنيد.

تحريک جريان خون

رزماري به عنوان يک محرک براي بدن عمل مي کند و توليد گلبول هاي قرمز و جريان خون را تقويت مي کند. اين شرايط به اکسيژن رساني بهتر به اندام ها و مناطق حياتي بدن کمک مي کند و از عملکرد روان و کارآمد فعاليت هاي متابوليک در اين مناطق اطمينان حاصل مي شود. افزون بر اين، حرکت مواد مغذي به سوي سلول هايي که نيازمند ترميم هستند، تحريک مي شود. ترپن‌ها و ترپنوئيدهاي موجود در رزماري باعث ديلاتاسيون عروق، بهبود گردش خون محيطي و تغذيه بهتر فوليکول مو مي‌شوند

تسکين درد

به عنوان يک ماده ضد درد، رزماري صدها سال است که به صورت موضعي در قالب خمير يا مرهم روي بخش دردناک بدن استفاده مي شود. هنگامي که به صورت خوراکي مصرف شود، رزماري به عنوان يک مسکن درد براي نقاطي که دسترسي به آنها دشوارتر است مانند سر و دردهاي ناشي از يک بيماري به کار گرفته مي شود. در حقيقت، يکي از محبوب ترين کاربردهاي رزماري براي درمان ميگرن است. مالش عصاره رزماري روي شقيقه ها يا بو کردن عطر رزماري با کاهش شدت علائم ميگرن مرتبط است.

ويژگي هاي ضد التهابي

شايد مهم ترين کاربرد رزماري به عنوان يک عامل ضد التهاب در بدن باشد. کارنوسول و کارنوسيک اسيد دو ترکيب آنتي اکسيداني و ضد التهابي قدرتمند موجود در رزماري بوده و با کاهش التهاب در عضلات، رگ هاي خوني، و مفاصل مرتبط هستند. از اين رو، رزماري درماني موثر براي بسياري شرايط از جمله فشار خون، نقرس، ورم مفاصل، و جراحت هاي ناشي از فعاليت بدني يا جراحي محسوب مي شود. رزماري به صورت خوراکي يا موضعي براي ايجاد اثر ضد التهابي قابل استفاده است. افزون بر اين، کاهش التهاب در سيستم قلبي عروقي مي تواند به بهبود سلامت قلب و جلوگيري از تصلب شرايين کمک کند. هنگاميکه پماد رزماري استعمال گردد، گردش خون موضع را افزايش داده و موجب گرمي و داغي و برطرف شدن درد و التهاب مي‌شود اثر ضد اکسيد ان دو ترکيب از مواد متشکله اسانس رزماري بنام کارنوزول و اور سوليک اسيد نشان مي‌دهد که عوارض التهابي مفاصل که به کمک عوامل اکسيدان در بدن پديد مي‌آيد، توسط اسيد اورسوليک و کارنوزول برطرف مي‌شود. درتجارب آزمايشگاهي اسيد روزمارينيک التهاب ناشي از کاراژينان در پاي موش صحرائي را برطرف مي‌کند. همـچنـين نشان داده شده است که اپي ژنين داراي اثر ضد التهاب و خاصيت التيام بخش مي‌باشد. اسيد اورسوليک نيز داراي خاصيت ضد التهاب بوده و مجموعاً اين دو ترکيب موجود در روغن رزماري اثر ضدالتهاب شديد ي را اعمال مي‌نمايند. اثر ضد التهابي اسيد اورسوليک از طريق مهارآنزيم ليپواکسي ژناژ و سيکلواکسي ژناژ که عوامل اصلي ايجاد التهاب هستند از يکطرف و وقفه ترشح هيستامين از طرف ديگراعمال مي‌شود. منتو ل و کامفر موجو د درپماد رزماري هرکدام داراي اثر ضد دردو التهاب مفاصل بوده و اثرآنها مکمل اثر اسانس رزماري مي‌باشد. کميسيون E کشور آلمان مصرف پماد رزماري را در درمان روماتيسم مفصلي توصيه نموده است.

سم زدايي بدن

طبيعت رزماري اندکي ادرار آور است و از اين رو مي تواند به خروج کارآمدتر سموم کمک کند. افزون بر اين، هنگامي که رزماري به صورت مرتب مصرف شود با افزايش ميزان آب خروجي از بدن به خروج عوامل بيماري زا، نمک ها، سموم و حتي چربي اضافي کمک مي کند. رزماري با کاهش سطوح سيروز (التهاب شديد کبد) و بهبود سريع تر اين عضو در ارتباط است. کبد از جمله اندام هايي با آهنگ کند درمان در بدن انسان محسوب مي شود.

سلامت پوست

ويژگي هاي ضد پيري رزماري به خوبي شناخته شده اند. اگرچه استفاده از روغن عصاره اي آن رايج تر است، اما برگ هاي رزماري مي توانند هم از داخل و هم به صورت موضعي روي پوست اثرگذار باشند و به بهبود کيفيت جواني و شادابي بزرگترين عضو بدن انسان کمک مي کند. افزون بر اين، رزماري به درمان لکه ها، درخشش طبيعي و ظاهر هيدارته پوست نيز کمک مي کند.

تقويت رشد مو

اين گياه بي نظير به رشد مو نيز کمک مي کند. به طوري که جريان خون در پوست سر را بهتر کرده و اين امر باعث مي شود مواد مغذي به فوليکول هاي مو رسيده و رشد مو را تقويت کند. تحقيقات انجام شده در سال ???? نشان مي دهد که مي توان از آروماتراپي (عطر درماني) رزمـاري براي درمان طاسي منطقه اي نيز استفاده کرد. همچنين به خاطر خاصيت آنتي باکتريالي که دارد، مو را تميز کرده و از خارش و شوره سر نيز جلوگيري مي کند.

مضرات

– مصرف نوع رقيق نشده روغن اين گياه مي تواند باعث استفراغ، خونريزي رحمي و تحريک کليه ها شود.

– در دوران بارداري و شيردهي مصرف رزماري مي تواند باعث خونريزي يا سقط جنين شود.

-افرادي که دچار اختلالات تشنجي هستند، مصرف رزماري مي تواند اين اختلالات را افزايش دهد.

روغن عصاره اي رزماري مصرف خوراکي ندارد، اما خوردن خود رزماري به ميزان کافي و اندازه در رژيم غذايي مشکلي ايجاد نمي کند. اگر به ديگر اعضاي خانواده نعناع حساسيت داريد، استفاده از رزماري نيز ممکن است احساس ناخوشايندي را در شما ايجاد کند اما واکنش ها به طور معمول خفيف هستند.