بادرنجبويه
بادرنجبويه با نام علمي melissa officinalis از خانواده نعناعيان، گياهي علفي، معطر، پايا داراي ساقه چهارگوش ،كم وبيش پوشيده از كركهاي غده اي يا ساده است. پرپشت و پرشاخه بوده و ارتفاع آن بسته به شرايط اقليمي به30 تا 80 سانتي متر ميرسد.برگهاي اين گياه متقابل،بيضوي به شكل قلب و دندانه دار است.
تاريخ کشت اين گياه به 3 هزار سال پيش ميرسد وبه سبب کثرت مصرف دمنوش آن در فرانسه به چاي فرانسه نيز شهرت يافته است.
اما اين گياه بيشتر در جهان به مليسا (Melissa) معروف است يعني برگ زنبور
عسل، چرا که اين گياه، به شدت مورد علاقه زنبورهاي عسل است
محل رويش :
منشاي اصلي اين گياه شرق مديترانه و جنوب اروپا مي باشد، همچنين درمازندران، آذربايجان،اروميه،خوي و اكثر نقاط ايران مانند كوهستانها،كنار جاده ها، سايه ،پاي ديوارها، حاشيه باغها، بوستانها، بيشه ها و غيره يافت مي شود.
تركيبات
تركيبات شيميايي آن شامل سيترال، سيترونل نال، ژرانيول، لينالول، اسيد كافييك، آنتول، ترپينول، كاراكرول، پيپريتون،اوژنول، استات اوگنول، اسيد رزماري، اسيد فنوليك يك كربنه و فلاوونوييدها ميباشد.
قسمت قابل استفاده گياه برگ و سرشاخه هاي جوان آن است. پيكر رويشي آن بوي خاصي تقريبا شبيه بوي ليمو دارد.
خواص درماني
اين گياه نيرودهنده وضدتشنج است واز آن بعنوان مقوي معده، بادشكن، تسهيل كننده درد معده با منشاي عصبي، طپش قلب، سردردهاي يكطرفه ، ميگرن،سرگيجه،عصبانيتها، بيخوابيها، خستگيهاي روحي، هيستري، ماليخوليا، دردهاي عصبي، دندان درد احساس صداي مبهم در گوش استفاده مي شود.
باز کننده ذهن، دافع وسواس سوداوي، بازکننده سکته‌هاي مغزي و مقوي آن است.
بوييدن آن خواب آور و خوردن آن هنگام ناشتا، بازکننده گرفتگي‌ها(مصفا) است و بادرنجبويه تقويت کننده مغز، حافظه، ذکاوت و حواس است وبراي رفع کابوس (خواب‌هاي آشفته) مفيد است
براي وهم، وحشت، غم و حتي درد عشق سودمند است.
در کندي حواس ناشي از نقاهت امراض طولاني تجويز ميشود.
در صُداعِ (سردرد) اشخاص حساس و سرگيجه (دوار) اشخاصي که مشغله فکري بسيار
دارند، در صورتي که سبب اين بيماري‌ها بسيا ري خون نباشد، کارساز است .
اثرات ضد هورمون محرك تيروكسين، ضد درد درمدل درد محيطي، ضد ويروس،آنتي اكسيدان و ضد موتاژنيك نيز دارد. ، تسکين مشکلات عصبي و همچنين براي کاهش کرامپ ها يا گرفتگي‌هاي عضلاني ناشي از مشکل سندرم پيش از قاعدگي نيز استفاده ميشود
بوعلي سينا براي آن اثر تقويت نيروي حياتي قائل بوده و چنين بيان داشته كه با مصرف آن ناراحتيهاي عصبي از بين مي روند وآن را داروي آرامبخش خوانده است.
1- دافع اثرات مخرب سرب برحافظه:
با توجه به نتايج حاصل از پژوهشها تركيبات آنتي اكسيداني قوي موجود در برگ گياه بادرنجبويه ميتواند اثرات مخرب استرس اكسيداتيو ناشي از سرب را تعديل كند. از آنجاكه بين گروه سرب + ويتامين ث و سرب + بادرنجبويه تفاوت معناداري وجود ندارد، گياه بادرنجبويه ميتواند از نظر ويژگيهاي آنتي اكسيداني با ويتامين ث برابري كند.
2- موثر دربيماري آلزايمر:
بيماري آلزايمر از دسته بيماريهاي دژنراتيو عصبي است كه از علل شايع زوال عقل محسوب ميشود. كه كاهش پيشرونده قواي شناختي فرد كه منجربه ناتواني اجتماعي يا شغلي فرد ميشود را در پي دارد.
عصاره تام بادرنجبويه با غلظتهاي بالاتر از 1 ميكروگرم بر ميلي ليتر اثر حفاظتي كامل در برابر آلزايمر ايجاد مي كند وبطور چشمگيري در كاهش شدت علائم الزايمر موثر بوده و در طول مدت چهار ماه بطور موثر نه تنها روند پيشرفت علائم را جلوگيري كرده بلكه در اين مدت باعث كاهش شدت علائم شده است.
3- موثر در بيماري صرع :
بيماري صرع شايعترين اختلال عصبي پس از سكته مغزي است ، بر اساس آمار موجود شيوع صرع در دنيا در حدود 5/0 درصد است كه اين رقم در كودكان به 5/1 درصد مي رسد .
اين بيماري به اشكال مختلف در انسان ظاهر ميگردد ،عمل مغز دچار اختلال مي گردد وبا علائمي مختلط، ناگهاني، زودگذر و عود كننده همراه است كه معمولا سطح هوشياري انسان دچار اختلال مي گردد.
باتوجه به اثرات آرامبخشي ، خواب آوري و ضد تشنجي گياه بادرنجبويه ميتوان بعنوان تعديل كننده حملات صرع مطرح كرد.
4- موثر در اضطراب :
اضطراب نوعي پاسخ دروني به شرايط تهديد كننده موقعيتهاي مادي و معنوي افراد است . مصرف عصاره آبي بادرنجبويه با دوز 5 ميلي گرم به ازاي هر ميكروگرم وزن اثر ضد اضطرابي دارد درحاليكه مصرف دوزهاي بالاتر اثر خواب آوري داشته.
5- موثر در بيماري آفت دهان:
آفت نوعي بيماري قارچي است كه زخمهاي عودكننده محدود به مخاط دهان ميباشد . تركيب گياهي بلوط و بادرنجبويه ميتواند در مهار كردن اين بيماري مفيد باشد.
6- تبخال :
منشأ تبخال ويروس است و استرس نيز يکي از عوامل بروز آن. نتايج پژوهشها نشان مي‌دهد که بادرنجبويه براي مقابله با اين مشکل موثر است. اين گياه حاوي ترکيباتي مانند اسيد رزمارينيک و همچنين سيترال است که هر دو خواص ضدويروسي دارند. براي اين کار بايد دست به کار شويد و يک روغن مخصوص درست کنيد. يک قاشق غذاخوري روغن جوجوبا را با يک قاشق غذاخوري موم عسل مخلوط کنيد و کاملا هم بزنيد تا يکدست شود. يک قاشق چاي‌خوري تنتور بادرنجبويه و سپس 5 قطره روغن گياهي بادرنجبويه، 10 قطره روغن گياهي درخت چاي و 10 قطره روغن گياهي اسطوخودوس به آن اضافه کنيد. همه‌ي مواد را ترکيب کنيد و با ديدن اولين علائم بروز تبخال روي محل بگذاريد. هر نيم ساعت يک بار به مدت 3 ساعت و بعد از آن يک مرتبه هر دو ساعت از اين روغن را روي تبخال بزنيد
7-كوفتگي :
جوشانده ريشه بادرنجبويه به همراه گلاب دربرطرف کردن ضربه و کوفتگي اطراف عضلات مفيد است و نيز برائ از بين بردن ضعف عضلاني موثر است. بادرنجبويه برائ تسکين دردهاي مفاصل به کار مي‌رود .مصرف بادرنجبويه در بيماريهاي استخوان‌هاي سُرين (انتهاي ران) و گُرده(استخوان ميان دو کتف) به همراه مصلحات مفيد است.
8- پوست، مو و زخمهاي گوناگون
طِلاي (ضمادِ لطيف ترين بخش) آبِ بادرنجبويه براي نمله (نوعي بيماري پوستي) و نار فارسي (نوعي بيماري پوستي با دانه‌هاي قرمز روي بدن) سودمند است. همچنين جهت رفع جرب سوداوي، آکله (خوره) و بانمک جهت خنازير (ورم غدد لنفاوي) و ضماد برگ تازه آن برائ رفع ورم‌هاي چشم مفيد است . بادرنجبويه دارويِ کچلي سودايي است . بادرنجبويه پاک کننده زخم‌هاست. خوردن و ضمادِ برگ آن برائ رفع گزيدگي عقرب، رتيل و سگ‌هار مفيد
است.
9- زنان و زايمان
نشستن در جوشانده بادرنجبويه سبب باز شدن حيض ميشود و ريشه گياه تازه آن سبب سقط جنين ميشود. مصرف برگ آن در درمان اختناق رحم، طِلاي (ضمادِ لطيف ترين بخش) آن ورم پستان ناشي از بسته شدن شير را بر طرف مي‌کند .
موارد منع مصرف :
افرادي که دچار گلوکم يا همان آب سياه هستند نيز نبايد از اين گياه استفاده کنند چون امکان دارد فشار چشمشان بالا رفته و مشکلشان بدتر شود.
آقاياني که دچار ورم در پروستات هستند نيز بايد از مصرف اين گياه بپرهيزند.
روغن گياهي بادرنجبويه براي خانم‌هاي باردار و شيرده و همچنين کودکان مورد منع مصرف دارد.
مصرف اين گياه براي افرادي که از اختلالات تيروئيدي رنج مي‌برند توصيه نمي‌شود.
مصلحات
در صورت عدم مصرف مصلحات، مضر استخوان سُرين(انتهاي ران) است و مصلح آن صمغ عربي و کندر است . گاهي استفاده مداوم ازبادرنجبويه سبب سوزش ادرار ميشود و مصلح آن گشنيز است. همچنين آورده‌اندکه مضر کبد (شايد منظور کبد پر کاراست و در ديگر موارد مانند کبد چرب مفيداست) و در اين حالت مصلح آن ريباس است . از مواد موثره بادرنجبويه به همراه سنبل‌الطيب اثر درماني يکديگر را تشديد مي‌کنند .
